Модари ман, Шарипова Салима, дар як деҳаи кӯчаки Варзоб ба дунё омада буд. Вақте ки кӯдак буд, зиндагӣ дар русто хеле содда ва пур аз маҳдудиятҳо буд, махсусан барои духтарон. Ҳама мегуфтанд, ки духтарон бояд дар хона монанд, бо корҳои рӯзгор машғул шаванд ва дер ё зуд оиладор шаванд. Аммо модарам дигар хел фикр мекард.
Ҳанӯз аз кӯдакӣ меҳри хондан дошт. Китобҳоро дӯст медошт, бо ҳавас ба мактаб мерафт, ҳар ҳарфи навро мисли ганҷ қадр мекард. Бисёр вақтҳо модаркалонам ба ӯ мегуфт, ки духтар бояд барои ояндааш омода шавад, аммо модарам намехост танҳо бо корҳои хона маҳдуд шавад – ӯ мехост омӯзад, мехост ҷаҳони аз ин васеътарро кашф кунад.
Вақте ки ӯ аввалин духтари деҳаи худ шуд, ки мактабро хатм кард, ҳамаи ҳамдеҳагон бо ҳайрат ва ифтихор ба ӯ нигоҳ мекарданд. Аммо он чӣ модарам ба даст овард, танҳо оғози роҳ буд. Зеро модарам аввалин духтари деҳоти зодгоҳаш буд, ки ба Донишгоҳи омӯзгории ба номи Т.Г.Шевченко дохил шуд. Ин як қадами бузург буд, як қадаме, ки роҳи духтарони дигарро ба сӯи таҳсил ҳамвор кард.
Ӯ бо азму ирода таҳсил мекард, шабҳо то дер мехонд, ҳатто вақте мушкилиҳо пеш меомаданд, ҳеҷ гоҳ таслим намешуд. Чунки медонист: илму дониш танҳо роҳи наҷот аз маҳдудиятҳои анъанавӣ ва роҳи рушд аст. Пас аз хатми донишгоҳ, бо қалби пур аз муҳаббат ва чашмони пур аз умед ба деҳот баргашт, то илми андӯхтаашро ба дигарон омӯзонад.
Фаъолияти омӯзгории модарам аз мактаби деҳоти Роҳатӣ оғоз ёфт. Дар он ҷо, ӯ на танҳо омӯзгори синфҳои ибтидоӣ, балки директор низ таъин гардид. Ҳама шогирдонашро бо меҳру муҳаббат таълим медод, ҳар кадоми онҳоро мисли фарзандони худ дӯст медошт. Баъдтар, вақте ба пойтахт омад, дар мактабҳои сершумори Душанбе фаъолият кард ва охирин солҳои корашро дар Мактаби миёнаи №35 сипарӣ намуд.
Шогирдонаш ӯро бо эҳтироми бузург ёд мекунанд. Ҳамаи онҳо мегӯянд, ки модарам танҳо як омӯзгор набуд, ӯ шахсе буд, ки илҳом мебахшид, ки ба ҳар кӯдак боварӣ дошт ва кӯшиш мекард, ки онҳо беҳтарин версияи худ шаванд. Ӯро барои сахтгирӣ, барои ғамхорӣ ва барои қалби бузургаш дӯст медоштанд. Ба фикрам, модарам ҳамеша ҳис мекард, ки омӯзгорӣ танҳо як вазифа нест – ин як рисолат аст, ки бояд бо тамоми ҳастӣ иҷро кард.
Аммо модарам на танҳо як омӯзгори бузург буд. Ӯ модари панҷ фарзанд буд, ва барои мо беҳтарин устод, беҳтарин роҳнамо ва беҳтарин муҳофиз буд. Дар ҳар лаҳзаи ҳаётам, вақте ба гузаштаи модарам назар меандозам, бештар ва бештар мефаҳмам, ки ӯ танҳо як шахси оддӣ набуд. Ӯ як мактаби зиндагӣ буд, як сарчашмаи илҳом, як муаллимаи на танҳо дарсҳои мактабӣ, балки дарсҳои зиндагӣ.
Модарам мисли шамъ буд – дар роҳи таълим сӯхт, вале торикиро равшан кард. Ба ман ва ба садҳо нафари дигар омӯхт, ки меҳнат кардан, сабр доштан ва ба орзуҳои худ бовар кардан чӣ қадар муҳим аст.
Ман дар ёд дорам, ки чӣ тавр шабҳо пас аз як рӯзи пурмашаққати кор, ҳанӯз ҳам барои мо вақт меёфт. Дастархон меорост, дарсҳоямонро мепурсид, моро ҳавасманд мекард, ки беҳтар омӯзем, ки инсонҳои нек бошем, ки ҳеҷ гоҳ аз душвориҳо натарсем. Мо ҳамеша ҳайрон мешудем, ки ӯ чӣ тавр ин қадар сабру таҳаммул дорад. Ҳамеша лабханд мезад, ҳатто вақте хаста буд. Ҳамеша моро дастгирӣ мекард, ҳатто вақте ки барои худ вақт надошт.
Ман ҳоло ҳам як саҳнаро бо ҳама ҷузъиёташ ба ёд меорам. Саҳар, пеш аз тулӯи офтоб, модарам аллакай бедор буд. Ҳамагӣ чанд соат пеш, ӯ барои мо либос омода мекард, дарсҳои моро месанҷид ва барои худаш ҳам маводи дарсӣ таҳия менамуд. Аммо субҳ, гӯё ҳама хастагии шаб пеши иродаи ӯ сар хам мекард – модарам бо як рӯҳияи нав мехест ва барои рӯзи нав омода мешуд.
Ман модарамро медидем, ки чӣ гуна бо муҳаббат хӯроки субҳро омода мекард, пасон китобҳояшро мебардошт ва роҳи мактабро пеш мегирифт. Чашмонаш ҳамеша пур аз нур буд – ҳамон нуре, ки шогирдонашро рӯшан мекард.
Ба мактаб мерасид ва дарро мекушод. Дарсҳо шурӯъ мешуданд. Дар дарс модарам ҳамеша як усули махсусе дошт, ки ба дили ҳар хонанда роҳ ёбад. Як хонандаи заифро бо сабру меҳрубонӣ таълим медод. Як шогирди бепарворо бо суханҳои гарму ташвиқкунанда ба роҳи дуруст ҳидоят мекард. Як кӯдаки ноумедро бо меҳру дилсӯзӣ дилгарм месохт. Вай барои ҳар шогирдаш мисли модар буд.
Вақте ки модарам дар байни мо буд, мо шояд он қадр амиқ дарк намекардем, ки ӯ чӣ шахсияти бузургест. Аммо имрӯз, вақте ки шогирдонаш, ҳамкоронаш ва тамоми дӯстонаш бо муҳаббат ва эҳтиром аз ӯ ёд мекунанд, мо мефаҳмем, ки чӣ гуна шахсияти нодир будани ӯро.
55 соли фаъолияти омӯзгорӣ, ҳазорон шогирд, садҳо инсонҳое, ки ба шарофати ӯ роҳи дурустро дар зиндагӣ ёфтанд – ин ҳама далели он аст, ки зиндагии модарам беҳуда нагузашт.
Ман бо ифтихор мегӯям: Шарипова Салима танҳо модари ман нест, ӯ модари маънавии садҳо нафарон буд.
Ҳар вақте ки чашмонамро мепӯшам ва ба гузашта бармегардам, пеши назарам чеҳраи нуронии модарам ҷило медиҳад. Як зани пур аз меҳр, пур аз сабр, пур аз хирад. Як шахсияти нотакрор, ки тамоми ҳастиашро ба фарзандонаш бахшида буд. Ман ҳоло на танҳо дар бораи модарам, балки дар бораи муҳаббате, ки ӯ ба ман дод, менависам, муҳаббате, ки ҳеҷ гоҳ кам намешавад, муҳаббате, ки то охири умр дар қалби ман боқӣ хоҳад монд. Вақте ки кӯдак будам, фикр мекардам, ки модарам ҳамеша бо ман хоҳад буд. Фикр мекардам, ки ӯ абадан дар наздам мемонад, ҳамеша маро ғамхорӣ мекунад, ҳамеша бо табассуми гармаш маро навозиш мекунад.
Аммо баъдтар, вақте ки калонтар шудам, фаҳмидам: модар абадан бо мо намемонад, вале муҳаббати ӯ то охири умр бо мо хоҳад буд. Ҳар гоҳ ки ман аз зиндагии модарам ёд меорам, наметавонам ӯро танҳо ҳамчун як омӯзгори бузург ёд кунам. Ӯ пеш аз ҳама як модари мушфиқ, як тарбиятгари беамсол, як сутуни хонавода буд, ки дар ҳар нафасу ҳаракаташ меҳру муҳаббати бепоён эҳсос мешуд.
Модарам дар мактаб шогирдонро таълим медод, онҳоро бо илму дониш ошно месохт, дар хона бошад, бо ҳамон меҳр фарзандонашро бо муҳаббат ва хирад тарбия мекард. Хонаи мо аз овони кӯдакӣ бо китобҳо пур буд. Касе дигар дар бораи ашёи гаронбаҳо ё молу мулк фикр мекард, модари ман бошад, ягона ганҷи худро китобҳо, дафтари қайдҳо ва фарзандонаш медонист. Ҳар субҳ модарам барвақт бедор мешуд, моро бедор мекард ва бо табассуми нарм мегуфт: «Пеш аз хӯроки ҷисм, бояд ақлро бо дониш сер кунем.»
Вай ҳамеша таъкид мекард, ки дар хона фазои сулҳ ва меҳрубонӣ бошад. Ӯ мегуфт, ки тарбияи фарзанд аз муҳити хона оғоз мешавад. Барои мо қоидаҳои сахт набуд, яъне ӯ моро маҷбур намекард, ки бо тарзи махсусе зиндагӣ кунем, аммо ҳамеша як чизро таълим медод: Ҳар чизе, ки мекунед, бо виҷдон ва инсоф кунед. Модарам мегуфт, ки фарзанд мисли гул аст, агар ӯро бо меҳр парвариш кунӣ, мешукуфад, агар бепарво бошӣ, пажмурда мешавад.
Модарам ба ҳар яки мо вақти худро мебахшид, ҳатто агар аз кор хаста бармегашт, моро мешинонд, бо мо суҳбат мекард, моро мешунид, дарди дили моро мефаҳмид. Ҳар бегоҳ, вақте мо хурд будем, модарам моро дар атрофи худ ҷамъ мекард ва ҳикояҳои ахлоқӣ нақл мекард. Аммо ин танҳо афсона набуд, балки дар ҳар калимааш маънои амиқ ва дарси зиндагӣ ниҳон буд.
Имрӯз, вақте ки ба зиндагии худ назар меандозам, ман мебинам, ки чӣ гуна модарам на танҳо моро тарбия кард, балки дар вуҷуди мо як рӯҳияи навиштан, хондан, омӯзишро ҷой дод. Модарам рафт, вале нуреро, ки ӯ барафрӯхта буд, ҳеҷ кас хомӯш карда наметавонад. Ӯ дар қалбҳои мо зинда аст. Ӯ дар ҳар китобе, ки мо мехонем, дар ҳар фарзанд ва шогирде, ки бо меҳрубонӣ тарбия мекунем, дар ҳар сухани нек ва ҳикмате, ки ба дигарон меомӯзонем, боқӣ мемонад.
Модари ман — Шарипова Салима аз зумраи он шахсиятҳое буд, ки ҳар кас бо ӯ вохӯрда бошад, ӯро фаромӯш намекунад, дар ҳар куҷое, ки буд, бо сухан ва рафтораш ба дигарон таъсири мусбат мерасонд. Дар хона модари пур аз меҳрубонӣ буд, дар мактаб омӯзгори содиқ ва дар ҷомеа шахсияти эҳтиромшаванда. Вай ҳамеша мекӯшид, ки муҳити атрофашро бо некӣ ва хирад равшан созад.
Шахсияти ӯ нишон медиҳад, ки зан метавонад ҳам омӯзгори муваффақ бошад ва ҳам модари комил. Вай собит кард, ки меҳрубонӣ ва хирад метавонанд инсонро ба зинаҳои баланд расонанд. Имрӯз, вақте ки ба зиндагии модарам назар мекунам, мебинам, ки ӯ як шахсияти воқеан беназир буд. Фарзандонаш, ки бо тарбияи ӯ ба воя расиданд, имрӯз идомадиҳандаи роҳу рисолати ӯ ҳастанд. Шогирдонаш, ки бо меҳнати ӯ ба олами дониш ворид шуданд, имрӯз дар ҷомеа ҷойгоҳи худро доранд.
Зиндагии ӯ танҳо як зиндагии шахсӣ набуд – вай бо меҳнат ва муҳаббати худ як мероси маънавӣ сохт. Модари мушфиқ ва омӯзгори содиқ – чунин инсонҳо дар ҷомеа каманд, вале нақши онҳо абадист. Нури меҳру хиради онҳо ҳеҷ гоҳ хомӯш намешавад, зеро ман бовар дорам, ки модари ман яке аз ҳазорон заноне буд, ки дар торикии зиндагӣ чароғи маърифатро фурӯзон нигоҳ медоранд. Имрӯз, агар ман дар ҷое як муваффақият ба даст орам, агар ман ба касе кӯмак кунам, агар ман барои беҳтар кардани зиндагии дигарон талош кунам – ин ҳама мероси модари ман аст. Ва ман бо тамоми вуҷуд мегӯям: Модарам, ман ҳамеша бо ту ифтихор мекунам.
Имрӯз, вақте ки Рӯзи модарон ва занонро ҷашн мегирем, ман мехоҳам ба ҳамаи модароне, ки мисли модари ман бо садоқат ва муҳаббат умри худро ба таълиму тарбияи дигарон мебахшанд, арҷгузорӣ кунам.
Модарон – сутуни ҷомеаанд. Онҳо омӯзгор, тарбиягар, муҳофиз ва роҳнамо ҳастанд.
Ва модари ман, Шарипова Салима, ҳамеша дар хотири ман ҳамчун зани фидокор, омӯзгори дилсӯз ва модари беҳамто боқӣ хоҳад монд.
Рӯҳи модари ман шод бод! Ёдаш гиромӣ бод!
Раиси иттифоқи касабаи кормандони маорифи шаҳри Душанбе Ҷӯраева Нигина Муқимовна
